Jan Duitman over de BOR: “Vergeet emotie niet”

Hoewel de problematiek en thematiek bij familiebedrijven grotendeels gelijk zijn gebleven sinds Jan Duitman in 1987 aan de slag ging bij BDO, vallen hem momenteel wel dingen op.

“De BOR is geweldig, maar er komt meer bij kijken”, zegt Duitman, die al jaren aan het roer staat van de Adviesgroep Familiebedrijven van BDO Consultants B.V. en wellicht de bekendste familiebedrijfsadviseur van Nederland is. Duitman is als geen ander bekend met de uitdagingen van bedrijfsoverdracht binnen familiebedrijven. De wetgeving heeft de kijk op het thema overigens veranderd. Want als er één actueel thema is waar de Adviesgroep Familiebedrijven van BDO veel mee te maken heeft vandaag de dag, dan is het wel de BedrijfsopvolgingsRegeling, kortweg BOR, die sinds 2010 weer is aangescherpt.

Fiscaal geweldige regeling
De regeling in het kort: de opvolger krijgt over de eerste 1.006.000 euro van de zogenoemde goingconcernwaarde – de waarde van een onderneming in het geval zij in haar geheel wordt verkocht om daarna te worden voortgezet – 100 procent belastingvrijstelling voor de erf- of schenkbelasting bij de overname. Indien het bedrijf meer waard is, dan krijgt de zoon of dochter die het bedrijf overneemt nog eens 83 procent vrijstelling over het restant. Met andere woorden: slechts over de 17 resterende procenten betaalt hij of zij belasting. “Fiscaal gezien is de BOR natuurlijk een geweldige regeling”, zegt Duitman. “Veel adviseurs bieden hun klanten geen andere opties aan en laten zien hoeveel ze voor hen besparen, maar bij overdracht binnen de familie komt vaak meer kijken.”

Emoties
Duitman maakt zijn standpunt duidelijk aan de hand van een praktijkgeval. “Ik kom toevallig net weer van een bedrijf af waar de BOF (bedrijfsopvolgingsfaciliteit, red.) zorgt voor spanning”, vertelt hij. “Toen vader het bedrijf runde, deed hij dat helemaal alleen. Hij wil het bedrijf pas na zijn overlijden laten overgaan om fiscale redenen. Maar misschien zijn de twee zonen en de dochter, die nu ook al in het bedrijf werken, dan al met pensioen. Dan is het bedrijf dus altijd gekoppeld geweest aan vader en hebben de zoons en dochter het nooit echt gehad. Zij zitten daar heel erg mee. Een van de schoondochters gaf zelfs aan dat ze soms liever had dat vader er al niet meer was…” Kortom: de emoties lopen vaak hoog op bij bedrijfsoverdracht. “Het stuk emotie speelt bij veel adviseurs niet of nauwelijks mee in hun advisering, maar het is wel degelijk van groot belang.”

Eigenaarsstrategie
Eigenaarsstrategie is een ander belangrijk thema binnen familiebedrijven dat nog extra aandacht verdient, meent Duitman. “Wij merken in de dagelijkse praktijk dat veel familiebedrijven hun ding doen en zich nauwelijks druk maken om hoe zij met het familievermogen om gaan. Welk deel van het vermogen haal je uit het bedrijf en welk deel niet? Hoeveel buffer houden we aan?” Met elkaar dienen de verschillende familieleden een eigenaarsstrategie te ontwikkelen, weet Duitman. “Het is belangrijk om daarin een lijn te bepalen en helder te krijgen om de toekomstige harmonie binnen de familie te borgen. Er is ook een duidelijke relatie met het bedrijfsmanagement. Hoe risicovol is de business? Dat bepaalt mede hoeveel eigen vermogen een bedrijf nodig heeft.”

Externen essentieel
De manier waarop het bestuur is georganiseerd, is vaak bepalend voor hoe een bedrijf met thema’s als overdracht en eigenaarsstrategie omgaat. “De rol van onafhankelijke externen is daarin essentieel. Vanwege de transparantie die dat met zich meebrengt, is het vaak verstandig om externen toe te laten tot het bestuur.” Duitman haalt weer een voorbeeld aan. “Ik werk nu voor een bedrijf waar twee broers en familietakken ieder 50 procent van de aandelen bezitten. Beslissingen worden vaak niet gemaakt omdat beide broers het niet met elkaar eens zijn. Dus praten we over de oprichting van een bestuur van zeven leden, zodat er altijd een beslissing valt. Maar dat is een hele stap, want daarmee geven zij hun macht op.”

Raad van Advies
Raden van Commissarissen (RvC’s) en Raden van Advies (RvA’s) spelen steeds vaker een rol binnen familiebedrijven en hoe zij worden bestuurd. Daaruit blijkt volgens Duitman de verdergaande professionalisering. “Een Raad van Advies is toch minder vrijblijvend dan een adviseur. Daar zit je gegarandeerd een aantal keer per jaar mee om tafel. En dat levert de ondernemers vrijwel altijd goede inzichten op.”

Blijf op de hoogte met onze maandelijkse nieuwsbrief